De moskee
door abubakkernl
De moskee (mesdjied) is voor moslims een plaats om samen te bidden. Op vrijdag vindt rond één uur ’s middags het voor mannen verplichte gebed in de moskee plaats, dat wordt voorafgegaan door een preek van de imaam over geloofsregels of over actuele gebeurtenissen. Alle andere verplichte en vrijwillige gebeden kunnen moslims thuis of op hun werk doen, maar velen vinden dat een gebed in de moskee meer waarde heeft.
God zegt in de heilige Koran “de hele aarde is een plaats van aanbidding”, maar al vroeg verzamelden de moslims zich voor het gebed op plaatsen waar ze zich konden beschutten tegen de zon. De moskee van de Profeet in Medina bestond uit een ommuurde binnenplaats, waar op stammen van dadelpalmen een dak van palmbladeren rustte. Dat dak beschermde niet tegen water (het regent er zelden) maar des te meer tegen de brandende zon. Pas veel later zijn moslims de nu bekende moskeeën met koepels en minaretten gaan bouwen.
Iedere moskee heeft een centrale ruimte voor het gebed, soms gescheiden in een deel voor mannen en een deel voor vrouwen. In de tijd van de Profeet zaten de vrouwen gewoon achter de mannen. In die gebedsruimte is helemaal voorin een gebedsnis (mihraab) en een preekstoel (minbar). Dat is soms een eenvoudige verhoging en soms een kunstig met houtsnijwerk versierde lessenaar die via een trap beklommen moet worden. De Profeet stond in de begintijd gewoon op een boomstronk, tot zijn volgelingen een echte preekstoel voor hem bouwden. De boomstronk huilde toen hij geen dienst meer mocht doen.
Na de preek gaat de imaam in de gebedsnis staan, vóór de rijen gelovigen. In een moskee is geen altaar want er worden geen offers gebracht. Aan de gebedsnis kun je altijd de juiste gebedsrichting herkennen. Moslims bidden in de richting van Mekka – in Nederland is dat in zuid-oostelijke richting.
Behalve over een gebedsruimte beschikt iedere moskee over een wasruimte waar de rituele wassing (woedhoe) gedaan kan worden. Voor het gebed moet iedereen schoon zijn. Meestal is dat een betegelde ruimte met allemaal kraantjes langs de muur en een laag muurtje om op te zitten. In oudere moskeeën zie je wel een fontein op het voorplein staan waar je je handen, gezicht, armen, hoofd en voeten kunt wassen.
Ten slotte heeft iedere moskee een minaret, meestal een slanke toren, vanwaar de muezzin oproept tot het gebed. Voorname moskeeën hebben meerdere minaretten, twee of vier, de centrale moskee in Mekka heeft er zes.
De moskee wordt vooral gebruikt voor het gebed. In sommige moskeeën wordt ook islamles gegeven aan kinderen en volwassenen. Soms komt het nog voor dat de moskee als een soort universiteit wordt gebruikt. De leraar zit dan op een verhoging en zijn studenten zitten op de grond om hem heen. Die colleges zijn voor iedereen toegankelijk.
De moskee van de Profeet werd niet alleen voor gebed en onderwijs gebruikt, maar ook voor politieke beraadslagingen en voor het sluiten van handelstransacties. Hij fungeerde als het centrale plein van de stad, zo ongeveer als een Grieks of Romeins forum.
In westerse landen fungeert de moskee ook als verenigingsgebouw voor moslims met wortels in een bepaald land. Moskeeën in Nederland zijn vaak etnisch georganiseerd. Er zijn Turkse, Marokkaanse, Surinaamse, Egyptische en Indonesische moskeeën. Kleinere gemeenschappen hebben vaak geen eigen moskee, maar houden hun gebedsdiensten bij elkaar thuis of gebruiken moskeeën van andere gemeenschappen.
Vaak worden er ook huwelijken gesloten, geboortes gevierd en wordt er afscheid genomen van de doden. Ook worden er in veel moskeeën in Nederland educatieve en sociale activiteiten voor jongeren georganiseerd, zoals huiswerkbegeleiding, computercursussen en sportactiviteiten.
* * *
abubakker-nl 