Waarom kiest een moslim voor de Vrijeschool?
door abubakkernl
Toen wij kinderen kregen rees de vraag naar wat voor school die zouden gaan. Mijn ervaring op de (in naam katholieke) HAVO waar ik mij na 12 jaar vrije school op het examen voorbereidde was niet positief: cijferjagen en desinteresse, zowel van leerlingen als leerkrachten, enkele uitzonderingen daargelaten. Voor mij stond vast dat mijn kinderen niet naar het reguliere onderwijs zouden gaan. Ik wil mijn kinderen meer meegeven dan een papiertje met cijfers en een materialistische kijk op de wereld.
Ik heb goede herinneringen aan mijn tijd op de vrijeschool en vind de antroposofische visie op de ontwikkeling van het kind en de vormende rol van het onderwijs bijzonder waardevol. Maar de keuze voor de vrije school was voor ons niet logisch aangezien wij moslim zijn. Mijn vrouw komt uit Indonesië en via haar ben ik met de islam in aanraking gekomen. Islamitisch onderwijs dan? Dat is in wezen openbaar onderwijs in een islamitisch jasje, vaak nog overgoten met Turkse of Marokkaanse saus. De methode is dezelfde als in het reguliere onderwijs, aangevuld met lessen islam in een oosterse entourage. Ik ben een Nederlandse moslim en heb voor de islam als universele religie gekozen, niet voor de Turkse, Marokkaanse of Indonesische cultuur.
Waarden en normen staan zowel in de islam als in het vrijeschoolonderwijs hoog aangeschreven en het gaat ook grotendeels om dezelfde waarden, zoals eerbied voor de schepping en respect voor de naaste. Punten van zorg zijn voor mij en mijn vrouw de christelijke feesten en voor mij de – ten tijde van mijn schoolloopbaan – sterk Europacentrisch gerichte kijk op de wereldgeschiedenis. Er werd bijvoorbeeld behalve aan de oud-indische cultuur geen aandacht aan de geschiedenis van andere Aziatische culturen besteed en de islam kwam slechts zijdelings ter sprake als vijand van de kruisridders. Wat het christelijke aspect betreft: moslims zien Jezus niet als de Verlosser, maar als één van de profeten van God, die niet aan het kruis gestorven is voor de zonden der mensen, maar door God tot zich is opgeheven in afwachting van zijn verdere taak in de periode voorafgaand aan de Dag der Opstanding. Aan de andere kant bevatten de christelijke feesten, evenals de kerstspelen, veel elementen die ook door moslims hoog gewaardeerd worden. Laat ik zeggen dat de inhoud van de boodschap overeenstemt, maar de vorm nogal verschilt.
Een lastig punt is ook dat de islamitische feesten door het zonnejaar verschuiven, omdat deze het ritme van het maanjaar volgen. Dat kan soms conflicten opleveren maar kan met wat creativiteit ook weleens openingen voor interreligieuze dialoog blijken te bevatten. Toen twee jaar geleden Sinterklaas samenviel met het suikerfeest (de afsluiting van de vastenperiode) heeft een school waar veel kinderen van asielzoekers komen een Suikeroom geïntroduceerd om ook de moslimkinderen bij het Sinterklaasfeest te kunnen betrekken.
Voor mijn vrouw was de vrijeschool helemaal onbekend. Uit Indonesië kent zij alleen staatsonderwijs en confessioneel onderwijs dat niet wezenlijk van elkaar verschilt. Vernieuwingsscholen bestaan daar niet. In onze allochtone kennissenkring is het idee om te kiezen voor een school buiten de eigen wijk, met een hoge ouderbijdrage en een aparte lesmethode niet uit te leggen. Maar toen mijn vrouw op een open dag de klassen zag, het speelgoed, de tekeningen en de presentaties van de leerlingen, was zij verkocht. Uiteindelijk sloeg de weegschaal in het voordeel van de vrijeschool door vanwege de vormende warmte, de aandacht voor de individuele ontwikkeling van het kind en vanwege de religiositeit van het onderwijs.
* * *
Geschreven voor het informatieblad van de Haagse Vrijeschool
abubakker-nl 
Selam aleykum,
Ik zit er ook aan te denken om mijn dochter naar de vrije school te sturen, maar ik ben wel bang dat er veel dingen zijn die niet stroken met de islam. Bijv. het vieren van de jaarfeesten. Doen uw kinderen daar gewoon aan mee? En worden er niet heel veel verhalen over bepaalde heiligen verteld? Voelen uw kinderen zich niet buitengesloten als zij aan bepaalde dingen niet mee mogen doen vanwege hun geloof? Zijn zij de enige islamitische kinderen op hun school?
Beste Rahima, wa aleikoem salaam.
Het ligt er een beetje aan hoe je in de islam staat. Heb je een strikte opvatting, neigend naar bijv. het salafisme, dan is de vrijeschool niet de juiste plaats, want daar wordt het eigen oordeelsvermogen en onafhankelijk denken erg gestimuleerd. Als je meer neigt naar het zoeken van een eigen weg of het soefisme, dan sluit de vrijeschool daar goed bij aan. Onze kinderen zijn niet de enige moslims op de school, maar wel in hun klas. Ik schat dat er in iedere twee klassen één moslim zit. Dat zal per school erg verschillen. Op school wordt weinig aandacht besteed aan andere religieuze achtergronden, maar er wordt wel een algemeen religieus kader geboden. Het christendom is daarbij op Nederlandse vrijescholen leidend, maar niet dwingend. Er wordt veel over God gesproken, maar dat wordt niet op een katholieke, protestantse of antroposofische manier ingevuld. Kinderen worden vrij gelaten om dat zelf in te vullen en dat kan door de ouders natuurlijk worden gestuurd. De heiligen (bij het Michaëlfeest Sint Joris – Michaël is in de islamtitische traditie de aartsengel Mikaïl, en Sint Maarten) en in de tweede of derde klas Franciscus van Assisi (meer heiligen worden er geloof ik niet besproken) worden als voorbeeld genomen door een aantal positieve eigenschappen die zij in bijzondere mate bezaten, zoals moed of naastenliefde – eigenschappen die ook in de islam erg belangrijk zijn. Ik zie dat daarom niet als conflict met de islam. Het enige dat misschien problematisch is, is het kerstfeest met de kerstspelen (paradijsspel, geboortespel en driekoningenspel). Maar ook daarbij kun je zeggen dat het om waarden gaat die in de islam ook belangrijk zijn. Je kunt het er thuis ook over hebben: zo gaat het op school en zo denken wij er over. Op veel vrijescholen wordt in de zesde klas (groep 8) ook het leven van Mohammed (vzmh) besproken. Ik heb dat zelf in de klassen van mijn kinderen mogen doen. De ene school is hier opener in dan de andere. In Rotterdam West wordt na de zomervakantie een nieuwe vrijeschool geopend die heel bewust gaat zoeken naar manieren om leerlingen uit andere culturen en religies ook aan te spreken en ik verwacht dat meer vrijescholen die kant opgaan. Een belangrijke vraag is misschien waarom u uw kinderen naar zo’n school wilt sturen, en niet naar een islamitische of openbare school. Wat geeft de doorslag?